Geheugenproblemen zijn een veelgehoorde klacht na hersenschade. Het lukt niet altijd even goed meer om afspraken en boodschappenlijstjes te onthouden, en soms raken dingen zoek, omdat de opbergplek vergeten wordt. Af en toe is dat overkomelijk, maar bij aanhoudende klachten wordt geheugendiagnostiek verricht.
Geheugendiagnostiek wordt gedaan door mensen met geheugenproblemen verschillende taken voor te leggen die het geheugen testen. Oftewel: er wordt informatie gepresenteerd, die informatie wordt weer weggehaald, en er wordt gevraag wat er onthouden is. Zo kunnen we achterhalen hoeveel iemand nog in het geheugen kan opslaan.
Het uitgangspunt is hier dat informatie wordt weggehaald. Maar, in het dagelijks leven blijft heel veel informatie gewoon beschikbaar! Is het dan soms niet makkelijker om dat moeizame geheugen met rust te laten en te vertrouwen op die informatie in de buitenwereld? Wanneer je een Legobouwset of een IKEA-meubel in elkaar zet, probeer je niet de hele instructietekening uit je hoofd te leren, maar kun je erop vertrouwen dat die tekening naast je blijft liggen. Het kost dan simpelweg een blik op de benodigde informatie om ermee aan de slag te gaan! Je kijkt naar de tekening, onthoud een enkel blokje of schroefje, zoekt die op, en past die toe in je bouwwerk. Op die manier gebruiken we onze volledige geheugencapaciteit helemaal niet. Maar, als je boekje steeds dichtvalt en je moet moeite doen om de juiste pagina te vinden, wordt terugkijken een stuk inefficiënter en loont het de moeite om meer informatie in één keer op te slaan. Nu onthoud je niet één, maar drie schroefjes tegelijk. Zou het zo zijn dat we ons geheugen alleen gebruiken als het echt moet, en een oogbeweging maken als het kan?
Door middel van oogbewegingsonderzoek proberen we hierachter te komen. We vragen revalidanten om een puzzel te maken op de computer. Op één helft van het scherm staat het voorbeeld. Op de andere helft bouwen de revalidanten de puzzel na. Een klein cameraatje registreert dan heel nauwkeurig de oogbewegingen. Zo kunnen we precies in de gaten houden waar iemand kijkt. Hoe vaak kijkt iemand terug naar de voorbeeldpuzzel als die altijd zichtbaar is? En wat gebeurt er als de voorbeeldpuzzel niet altijd even makkelijk zichtbaar is?
Door inzicht te krijgen in kijkgedrag, hopen we te kunnen achterhalen hoe mensen met en zonder hersenletsel interacteren met de buitenwereld, of geheugenproblemen hierop van invloed zijn of revalidanten een voorkeursstrategie in laten zien.
Benieuwd naar deze nieuwe blik op het geheugen? Misschien tref je me in de onderzoeksruimte tegenover de liften op de begane grond, bij het koffieautomaat of in de gangen van De Hoogstraat Revalidatie. Vraag me de hemd van het lijf! Je mag me uiteraard ook altijd een mail sturen: s.boing@uu.nl.
Geschreven door Sanne Böing, junior onderzoeker (PhD) bij project Innovatieve cognitieve diagnostiek: werkgeheugen
