Terwijl ik hoognodig dit blog moet schrijven, kijk ik naar Van Dissel die leden van de Tweede Kamer bijpraat over de COVID pandemie. Bij COVID gaat het vaak over risico’s. Als onderzoekers werken we veel met p-waarden. Grof gesteld geeft een p-waarde de kans aan dat een verschil of een verband dat we vinden in een onderzoek niet aanwezig is in de bevolking. Is die kans minder dan 5% dan mogen we die kans negeren. Maar hoe ‘voelt’ een kans van 5%?
Op de website Statline van het CBS kun je aan de hand van je leeftijd en geslacht opzoeken hoe groot de kans is dat je in de volgende twaalf maanden zal overlijden. In mijn geval 0,007%. Het krijgen van COVID verhoogt die kans aanzienlijk. Volgens de RIVM-cijfers overlijdt in mijn leeftijdscategorie 2,6% van alle besmette personen aan dit ‘griepje’. Duidelijk minder dan die 5% van de p-waarde dus. Maar verwaarloosbaar? Zo voelt het niet. Parachutespringen zou weinig liefhebbers trekken als 2,6% van hen zou overlijden. Gelukkig meldt Van Dissel ook dat het werkelijke aantal besmettingen ongeveer 10 keer zo hoog is dan die RIVM cijfers aangeven. Mijn overlijdensrisico bij besmetting daalt daarmee ook een factor 10 tot 0,26%. Ruim onder de 1%, dat klinkt beter.
De meeste mensen deugen. Toch doet een deel van de jongeren niet meer mee omdat COVID voor hen zelf niet gevaarlijk is. Dat klopt. Bijna. Volgens het RIVM zijn er nu 3 personen van 25-29 jaar aan COVID overleden (0,027%). Er zijn trouwens wel 138 van die 25-29 jarigen vanwege COVID in het ziekenhuis opgenomen. Dus ook zij kunnen er zwaar ziek van worden, als is die kans bij hen ook niet groot (1,25%).
Hoe kun je jongeren (en ouderen) dan toch wijzen op hun eigen belang? Ten eerste weten we dat niet het werkelijke risico, maar het door de mensen zelf ervaren risico hun gedrag stuurt. Ten tweede weten we dat mensen slecht zijn in het schatten van risico’s (en van kansen). Dat is het verdienmodel van loterijen en daarom hebben veel Zwitsers een verzekering voor het geval ze een dwarslaesie krijgen. Een kwestie van reclame maken waarin je suggereert dat die kans heel reëel is. Dit biedt perspectief. Een feuilleton ‘jonge COVID-patiënt van de week’ bijvoorbeeld. En bij elk overlijden een ‘in memoriam’ op de voorpagina. De echte RIVM cijfers bekijkt toch niemand. Op naar een ervaren risico van boven de 5%.
Geschreven door prof. dr. Marcel Post, bijzonder hoogleraar “Revalidatiegeneeskunde, in het bijzonder revalidatie van mensen met een dwarslaesie” en senior onderzoeker KCRU
